‍ ‍ ترقی و مدرنیزاسیون در ایران ، نکته های ظریف و کوچک-قسمت چهارم.



11- ادغام نیروهای مسلح و نظامی قزاق و ژاندارمری.

نیروهای مسلح ژاندارمری قبل و بعد انقلاب مشروطه ، تحت تعلیم و آموزش سوئدیها قرار داشتند.

برخلاف نیروهای مسلح قزاق ؛
اکثر افسران ایرانی ژاندارمری افرادی  وطن دوست و ملی گرا بودند.

نیروهای مسلح دیویزیون قزاق که فرماندهی عالی و کلان آن از دوره ناصر الدین شاه که وارد ایران شدند ، نخست وابسته به روسیه تزاری بودند ، و تمامی خدمات ، آموزش و حقوق سربازان قزاق توسط سرکردگان روسیه تزاری کارسازی و پرداخت میشد.

   کودتای سوم اسفند1299 شمسی ،
تحت حمایت لجستیکی ، مالی و معنوی بخشی از نیروی سیاسی و نظامی یک کشور بیگانه توسط ژنرال آیرونسایدانگلیسی فرمانده کل نیروهای نظامی انگلیس در شمال ایران ، و افراد تحت فرمانش به مرحله اجرایی درآمد.

سیدضیاء الدین طباطبایی دیبا و رضاخان میرپنج ، با موفقیت این کودتا را به نتیجه دلخواه رساندند و دولت وقت را ساقط و خود مصدر امور سیاسی کشور شدند.
البته طبق تعهداتی که رضاخان به آیرونساید داد ، این کودتا هیچ خطر و مشکلی برای پادشاهی احمدشاه قاجار ایجاد نکرد.
( خاطرات وسفرنامه ژنرال آیرونساید-به ضمیمه اسناد و مکاتبات وزارت خارجه انگلیس-ترجمه :بهروز قزوینی ).



بریتانیایی ها از طریق کمیته زرگنده در طراحی کودتای سوم اسفند 1299خورشیدی  با همکاری و اجرایِ افراد تحت فرمانشان یعنی سید ضیاء لیدر سیاسی گروه و رضاخان فرمانده نیروهای نظامی و مسلح نقش ویژه و اساسی داشتند.

منبع :
الف-نیکی آر. کدی: ایران دوره قاجار و برآمدن رضاشاه پهلوی - مهدی حقیقت خواه ص 137 .

ب- میخاییل زیرینسکی: قدرت سلطنت و دیکتاتوری (انگلستان و برآمدن رضاشاه پهلوی ) ص 24 .

بعد از موفقیت کودتا در سوم اسفند1299شمسی ، به فرمان سلطان احمدشاه قاجار ، رضاخان ،لقب سردار سپهی را نصیب خود کرد.



12- در دوران رضاشاه یک ارتش یکپارچه و نوین صورت عینی و عملی به خودگرفت.
ایجاد یک ارتش ملی و یکپارچه نظامی از سری قوانین مدون و ثبت شده ، در دوره های نخست افتتاح مجلس شورای ملی بعد از انقلاب مشروطه بود.


نکته تاسف آور در رابطه با این ارتش نوین! رضاشاهی اینکه ، تنها چند ساعت یا با اندکی تسامح ، نهایتاً سه روز در مقابل نیروهای متخاصم روسیه و انگلیس توان ایستادگی داشتند ؛
ولی نهایتاً با فرار کردن اکثریت فرماندهان کل ، آن ارتش رضاشاهی که وابسته به نیروی ملت نبود ، همچون برف در آفتاب تموز آب شد ، و از هم پاشید.

از  دلایل اصلی از هم پاشیدگی سریع ارتش رضاشاهی این بود که ، پاسبانها و محافظان سنتی مرزهای ایران یکپارچه ما ، یعنی رهبران ، سران و مردم دلاور از همه ملیتها ، اقوام و عشایر از لُرها، کردها ، بلوچها ، خراسانیها و ...که قرنها به صورت سنتی ، جان برکفانه و با ایمان ، همراه با عِرقِ ملی و میهنی ، یکی از حافظان اصلیِ مرزها و تمامیت ارضی ایران بودند ؛
توسط نیروهای تحت امر رضا شاه یا اعدام و تبعید شدند ، و یا منزوی و خانه نشین شدند.


آن دلاوران سنتی مرزهای ایران ، با زورگویی و ستم حکومت و دولت مرکزی ، بسیار بی انگیزه و  عصبانی شدند و بر علیه قوانین و نظم و نظام تمرکزگرا ، و تجدد امرانه و خشک رضاخانی ، که برخلاف نظر افرادی چون مصدقها ، مدرسها ، دولت آبادیها و ... بود ،  و در آن برنامه های سطحی اثری از کار علمی و گام به گام ،به همراه زمینه سازیهای فراگیر و همه جانبه فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و... در آن مشهود نبود ، شوریدند و دست به قیامهای کوچک و بزرگ مسلحانه زدند ، که نهایتاً  توسط ارتش تحت امر مطلقه رضاخان و زیر دستان گوش به فرمانش سرکوب شدند.

13- سرکوبهای سیاسی و اجتماعی ،
و عدم وجود آزادی و احترام به رای و نظر مردم  ، توسط حکام دیکتاتور و مستبدانی همچون موسولینی ها ، استالین ها ، هیتلرها ، فرانکوها و...، هر چند که آنها ظاهراً کارهای بزرگ و کوچکی در عرصه های صنعتی ، بهداشتی ، امنیتی و نظامی کرده بودند ؛
ولی به دلیل نیت و عملکرد ناپاک و ضد مردمی و ضد بشریت  ، کارشان دارای هیچ اصالت و ارزش ملی و انسانی نمیباشد.

زیرا آن جنایتکاران یگانه راه رشد و ترقی همه جانبه و بالنده نفوس تحت ستم و دربندشان را از یک فضای  آزاد و انسانی و از روان شدن خون سرخ و جوشان ترقی و تمدن راستین در کاالبد مرده ملتها  ،که تنها با آزادی ، استقلال و عدالت اجتماعی سیراب و جان آفرین میشد ، دور کردند ، و ملت را از دستیابی به حق و حقوقهای اساسی و قانونی و بین المللی خود بازداشتند.

عاقبت آن همه بلایا بر مردم ایران زمین چنین شد که جامعه پویا و آزادشده بعد از انقلاب مشروطیت را در مداری سوزنده تر و بالاتر ؛ اسیرانفعال ، دردها ، و زخمهای سرطانی کُشنده فرهنگی و تاریخی کردند.



نمونه عینی و شاخص استبداد در دوران معاصر میتوانیم از حکومت استبدادی و دولت متمرکز تحت امر رضاشاهی نام ببریم.

او اقدام به تاسیس و راه اندازی کارخانه های کوچک و بزرگ در ایران ، در غالب صنایع وابسته و مونتاژی ، که در آن اثری از صنایع مادر و زیر بنایی در آن مشهود نبود ، زد.

در واقع همان کارخانه های خریداری شده نساجی و ....
که با پول ملت و صندوق بیت المال ملت خریداری شده بود ،  در نتیجه با نیرنگهای غاصبانه ، مالکیت 6دانگ آن بنام پادشاه وقت یعنی پهلوی اول ثبت و در واقع غصب میشد.

آن همه لجام گسیختگی و از هم پاشیدگی و استبداد سیاسی دوران رضاشاهی ،  که با هزاران هزار و دهها هزار از اعدامها ، تبعیدها و حصرهای خانگی همراه بود ، موجب خالی شدن دوستان و دولتیان خادم و  کسانی که در پادشاهی او نقش کلیدی و حیاتی داشتند، گشت.



مهم ترین و کاراترین دوستان و خادمان صادق رضاخان ، که در قدرت گیری و به سلطنت رساندن وی نقش کلیدی داشتند ، عبارت بودند از :
تیمور تاش ،  علی اکبر داور ، نصرت الله فیروز ، سردار اسعد بختیاری ، تدین ، فروغی ، عبدلحسین دیبا ، فرج الله بهرامی و ... بودند که در زندانها با آمپول هوای جلادی بنام پزشک احمدی به شدیدترین وضعیت ، زجرکُش شدند و به قتل رسیدند و یا گرفتار انواع مشکلات و شدائد پادشاه وقت شدند.


رضا خان هم مشاوران و دوستان نزدیک و هم دگر اندیشان و منتقدانش را ، به روشهای گوناگون از سر راه خود برداشت.
او افرادی نظیر ؛
تیمورتاشها ، علی اکبر داورها  ، نصرت الله فیروزها ، سردار اسعد بختیاری ها ، تدین ها ، زین العابدین رهنماها ، فروغی ها و .....به عنوان یاران همراهش ؛

و صولت الدوله قشقایی ها ، خان بابا اسعد بختیاریها، و شیر مرد آزاده لرستان علی مردان خان بختیاریها و و و.... به عنوان مردمان آزاده و مشروطه خواه را ، یا اعدام و تیرباران کرد ، و یا به حربه های مختلف یا در گوشه منزوی و تبعید جان دادند و یا عامل خودکشی آنهاشد  ، و در نتیجه از صحنه سیاسی کشور حذف گشتند.


از این رو بود که  استعمارِ پیر انگلیس با نوشتن سه خط تلگراف دستوری پهلوی اول را به ظاهر تبعید کردند و در واقع او را از کشور ایران فراری دادند.

انگلیس با از دسترس خارج کردن و به تبعیدفرستادن او ، هم جان رضاشاه را از دست مردم ناراضی و انقلابی حفظ و نگاهبانی نمود ، و هم بعد از گفتگو و لابی با محمدعلی فروغی ، با فراغ بال ، پسر جوانش محمدرضاپهلوی را برای پیش بردن و ادامه مقاصد شوم سیاسی استعمارگر پیر بر تخت سلطنت نیابتی کشور ایران نشاندند.



لشگر نظامی متفقین در ادامه جنگ جهانی دوم ، در سوم شهریور1320ش ، خاک کشورمان را به بهانه حضور نیروهای نازی آلمان هیتلری اشغال نمودند.


از عواقب وخامت بار این سیاستهای استعماری و ضدمردمی انگلیس و روسیه ، که موجب اشغال خاک وطنمان شد ، قحطی، بیماری و مرگ میلیونها ایرانی بود ، که یک رویدادی دلخراش و ملی که میتوان از آن به عنوان یک هولوکاست و جنایتی جنگی علیه بشریت نام برد.



14-- شور بختانه سیاستهای تک محوری و مستبدانه رضاشاه موجب از بین رفتن نیرو ، انرژی و عدم آزاد شدن پُتانسیل نهفته در نیروهای جوان و خردمند این مرز و بوم شد.

سیاستهای تک محورانه آن شاه قدر قدرت و قوی شوکت! ، ملت ایران را از فرهنگ ترقی ساز و مدرن جمع گرایی ، نوع دوستی ، و روشهای درست گفتگو ، دیالوگ و تحمل دیدگاهای مخالف کاملاً بی بهره ساخت ، و بیشتر ساکنان شریف این وطن عزیز و مرز پُر گُهَر ، یعنی ایران بزرگ را در انقیاد ، نوکرصفتی ، بردگی فکری و  فرهنگی قرار داد و سالهای متمادی از ملل متمدن دنیا عقب نگاه داشت.


اگر آن استبداد و خفقانِ شاهانه و اعوان و انصارش نبود ، و تا حدود زیادی مانند دوران نظام مشروطه خواهی دوران احمد شاه قاجار عمل مینمود ، ایران و ایرانی روزگار زیباتری از جمع گرایی ، ترقی و آبادانی در همه ابعاد اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، سیاسی و ...، را تجربه میکرد.
 
 اگر به فرض محال که محال نیست ، پهلوی اول طبق قانون اساسی مشروطیت ، فقط و فقط تنها سلطنت میکرد و نه اینکه دخالت بی دنده و ترمز!
در همه امور کشوری و لشگری ؛و حتی در زندگانی خصوصی مردم از انتخاب نوع پوشش و چگونه فکر کردن و یا داشتن عقاید سیاسی دگر اندیشانه  نمی نمود،وضعیت شاید به گونه دیگر رقم میخورد.

اگر رضاشاه کار سیاست لشگری و کشوری در عرصه های اقتصادی ، سیاسی، فرهنگی و....را با توجه به نصح سریع قانون انقلاب مشروطه
به نخست وزیران و وزرای دولت و نمایندگان مجلس شورا
می سپرد ، آنچنان که تاریخ رزم مردان و زنان آزاده و وطن دوست نشان داد ، همان نوادگان تاریخی مبارزان و جان برکفانِ دلیران تنگستان و دشتستان ، و بیشتر نیروهای مردمِ انقلابی از الوار و اکراد سلحشور ، و از عشایر وطن پرست قشقایی ، بختیاری ، بویر احمدی و سایر اقشار ملت بزرگ ایران مانند گذشته پرشکوه گذشته ، در مقابل نیروهای متجاوز و اشغالگر روسیه و انگلیس دلاورانه
می ایستادند ، و چنان شرایطی را از لحاظ نشان دادن قدرت و عزم و جزم ملی و میهنی ، به نفع ملت دلاور ایران زمین بوجود می آوردند ، و با تغییر دادن تعادل قوای سیاسی به نفع میهن عزیزمان ، خصم دون دیگر فکر حمله نظامی و اشغال وطنمان را در ذهن و اندیشه اش خطور نمی داد ؟


ناگفته نماند که صدالبته در یک تحلیل علمی و واقع بینانه تاریخی ، جایی برای اگرها ، مگرها و شایدها ،  که فقط نمایانگر آرزوهای دست نیافتنی ما است ، نمیباشد که نمیباشد.


15- نتیجه سطور بالا تا اینجا را چنین می توانیم  تحلیل کنیم ؛
به دلیل حکومت استبدادی یک پادشاه و سلطان سلطه گر و ضد ملت و  قانون ، که پشتوانه مردمی نداشت ، قاعدتاً دیگر خبری از پیشتازی دلاوران و آزادگان گذشته باشکوه تاریخی کشورمان مشهود نمیبود  ، زیرا بیشتر جان برکفان و رهبران مشروطه خواه و انقلابی و مدافعان سنتی مرزهای میهن به فرمان رضاشاه یا اعدام شدند و یا تبعید و خانه نشین و منزوی گشتند.
از این رو در آن محیط سیاه و خفقان زده پلیسی و نظامی میهنمان ،  می بینیم که آن شاه قدر قدرت به سفارت انگلیس رفت و سپس با کمک خواستن از فروغی نخست وزیری که در حصر خانگی بود ، و دوستانی در سفارت مربوطه داشت ، بعد از استعفاء دستوری و تحمیلی به تبعید اجباری فرستاده شد.


در واقع این یک تراتژدی تلخ و  سوال بر انگیز تاریخی است که کشوری اشغال شده ، ولی مردم  بیشتر از رفتن و کناره گیری رضاشاه و ایجاد یک فضای نسبتاً آزاد ، شادمان و رقصان هستند.
این رویداد و تراتژدی تلخ و ناگوار تاریخی ،  به ما می فهماند ، این سکوت نتیجه سالها ظلم ، جنایت ، تیرباران ، دارزدن ، ترور آزادیخواهان و دگراندیشان ، غصب گسترده و فراگیر املاک و اموال مردم و بیت المال ، و شکنجه زندانیان سیاسی و ایجاد یک فضای ترس و وحشت توسط نظمیه و دیگر مزدوران رضاشاه مستبد و دیکتاتور بزرگ میباشد و بَس.

16- در سوم شهریور1320ش که کشورمان اشغال شد و رضا شاه در 25شهریور به تبعید رفت ، زندانیان سیاسی آزاد شدند ، مطبوعات جدید شروع به انتشار و افشاگری کردند.
برخی از مالکانی که نام و نشانی داشتند و توان وکیل گرفتن و ستاندن املاک و زمینهای غصب شده توسط رضاشاه و اداره املاک سلطنتی تحت امرش را داشتند ، به دادگاهها شکایت کردند تا زمینها و  املاکشان به آنان برگردانده شود.


در آن مقطع مهم تاریخی رضاشاه ستمگر ، تنهای تنها ماند.
دیکتاتور فقط با انبوه متملقان و بله قربان گویانِ ریاییِ دور و بَرَش تنهای تنها ماند.

  این وطن تب دارمان با لشگر جرار و قوای اشغالگر بیگانه انگلیس و روسیه از یک سو ، و از طرف دیگر با آن کارنامه سیاه و پُر از ننگ و نفرت شاه کبیر! با آن همه شهید ، مقتول ، اعدام ، شکنجه ، تبعید ، انزوا ، حصر خانگی و خفقان سیاسی و تباهی جان و مال مردم این مرز و بوم  ؛
از عوارض دیگر تک تازیها ،ظلم و دیکتاتوری رضاشاهی میباشد که دلیل و علت اصلی اشغال ایران توسط قوای بیگانه و  ایجادقحطی ، گرسنگی مزمن در میان مردم ، و شیوع بیماریهای واگیر دار و کُشنده با مرگ میلیونها هموطن بدبخت شده میباشد.

میلیونها مردمی که توسط قحطی و گرسنگی ناشی از اشغال کشورشان جان باختند ؛
خونشان گردن قزاق و سلطانی است ،
که مدعی بود حکم فقط حکم او است.

او تا آنجا در توهم و افکار خرافی گونه خود پیش رفت که در مکانی که عده ای چاپلوس بودند و مزورانه به او میگفتد ؛
نهالهایی که شما کاشتید به امر شما سبز و پر رونق شد. رضاشاه بعد کمی سکوت با تکبر و توهم همیشگی خود گفت : ....شاید خدا* هم باشم.

( *- منبع : رضا خان در مطبوعات-محمد خاتمی )
شور بختانه دست آخر وطن اشغال شده ای ماند و با قحطی و مرگ میلیونها از نفوس ملت به روز سیاه نشانه شده........

 
اما برخلاف ظلم و خفقان رضاخانی ، تاریخ وطنمان نشان داد ، که این ایران بزرگ ، مامن آزادیخواهانی میباشد ، که مولف این سطور میتواند به عنوان مشت نمونه خروار ، ازچند قهرمان و پهلوان بزرگ میهنمان نام ببرد :
ایران ما پر است از  بابک خرم الدین ها ، مزدکها ، یعقوب لیثها ، ستارخانها ، باقرخانها ، رئیس علی دلواریها ، سردار بی بی مریم بختیاریها  ، شیخ محمد خیابانی ها ، میرزاکوچک خان جنگلی ها ، کلنل محمد تقی پسیانها ، علی مردان خان بختیاری ها معرف به شیر علی مردون پسر مبارز مشروطه خواه سردار بی بی مریم، تیریاران شده در دوران پهلوی اول ، خان بابااسعد بختیاریها ،
استاد و دانشمند ایرانی دکتر تقی ارانی ها ، کارگر مطبعه و از اعضای شاخص اتحادیه کارگران ایران محمد حجازی ها در دوره قزاقی که شاه شد ، و تا شاعر و نویسنده توانا و مردمی مرتضی کیوانهااعدام شده در دوران پادشاهی پهلوی دوم ، شهادت استاد دکترکامران نجات الهی ها ،
دکتر خانعلی ها ، بیژن جزنیها ، فاطمه امینی ها ، مرضیه اسکویی ها ، خسرو گلسرخیها ، کریمپور شیرازی ها ، دکتر محمدمصدق ها ، دکتر حسین فاطمی ها ، سرگرد محمود سُخایی ها ، مجاهد و شهید والامقامِ راه آزادی و استقلال میهنمان یعنی عالم بزرگ دینی آیت الله سید حسن مدرس ها در دوران استبداد رضاخانی،  و یا شکنجه شده شهید آیت الله سید محمدرضا سعیدی ها و ....که یا در دوران رضاخان قلدر به شهادت رسیدند ،

و یا در زمانه پسردیکتاتور بزرگ همان محمدرضاپهلوی ادامه دهنده تجدد! پدرش و مدع و مبتکر یک تمدن؟ بزرگ! خیالی و وابسته  ؛
جان به جان آفرین بخشیدند ، و شاهد و ناظر ، جان بَخش ملت آزاده ایران شدند.

 همه آن شهیدان در راه آزادی ، استقلال و عدالت اجتماعی میهنمان، در راه دفاع جانانه از جان ، مال ، ناموس و تمامیت ارضی کشورمان ، این زیباترین وطن خونبار ایستادند ، و چه عاشقانه و عارفانه و به حَق ، جاودانه تاریخ گل افشان ایران زمین زیبا شدند ، و با خون خود برای نسلهای بعدی ، یادگاری گرانبها و بی بدیلی بر جای نهادند.

روانشان شاد ، یادشان گرامی ،
و راهشان پررهرو باد.


نویسنده : #مهدی_گلمحمدی

ادامه دارد.